Ung thư tim là một chứng bệnh ung thư rất hiếm gặp, tuy vậy đây lại là căn bệnh rất nguy hiểm với tỉ lệ tử vong cao. Việc chiếm một tỉ lệ rất nhỏ trong tổng số các trường hợp ung thư khiến cho việc hiểu rõ ung thư trở nên khó khăn hơn nhiều so với các bệnh ung thư khác.
Tổng quan về ung thư tim
a. U tim và Ung thư tim
Ung thư tim là tình trạng có khối u ác tính xuất hiện trong tim – một bộ phận quan trọng của hệ tuần hoàn. Tương tự các cơ quan khác trong cơ thể, trong tim cũng có thể hình thành nên các khối u.
Các khối u có thể hình thành ở bất cứ vị trí nào trong tim – trên bề mặt bên ngoài, trong một hoặc nhiều buồng, hoặc bên trong mô cơ.
U tim dù là u lành tính hay u ác tính đều khá nguy hiểm. Chúng có thể cản trở việc lưu thông máu nuôi cơ thể, hoặc có thể bị vỡ và gây ra những biến chứng nguy hiểm khác như đột quỵ, nhồi máu cơ tim, tắc động mạch,…
b. Phân loại ung thư tim
Có thể chia ung thư tim thành 2 loại: ung thư tim nguyên phát và ung thư tim thứ phát.
Ung thư tim nguyên phát
Sự phát sinh khối u ác tính bắt đầu ở tim rất hiếm gặp. Trong đó, thường gặp nhất là sarcomas ác tính (tức u mô mềm).
Theo một nghiên cứu được công bố gần đây nhất của của Viện Ung thư quốc gia Mỹ qua Chương trình Giám sát Dịch tễ và kết quả điều trị (SEER) về ung thư tim nguyên phát trên 497 bệnh nhân được chẩn đoán ung thư tim trong giai đoạn 2000 – 2001 tại Hoa Kỳ: Hầu hết các trường hợp là sarcoma mạch máu ác tính (27,3%) với tỷ lệ 0,173 / 1.000.000 người / năm và u lympho không Hodgkin (26,9%), với tỷ lệ 0,18 / 1.000.000 người-năm.
Ung thư tim nguyên phát có tỷ lệ tử vong rất cao so với các bệnh ung thư khác, với tỉ lệ sống sót sau 1 năm chỉ khoảng 46%. Trong đó, sarcoma ác tính và ung thư trung biểu mô (mesothelioma) có tỷ lệ tử vong cao nhất, u lympho thường có tỷ lệ sống tốt hơn.
Ung thư tim thứ phát
Là tình trạng các tế bào ung thư ở các cơ quan khác di căn đến tim. So với ung thư nguyên phát thì ung thư tim thứ phát phổ biến hơn nhiều.
Trong số các trường hợp ung thư tim thứ phát, ung thư biểu mô phổi là phổ biến nhất, tiếp theo là ung thư hạch bạch huyết, ung thư bạch cầu, ung thư vú, ung thư gan,…
Cũng cần chú ý rằng các tế bào ung thư từ các cơ quan khác cũng hiếm khi di căn và hình thành nên khối u mới ở tim.
Một số thông tin về dịch tễ
Ung thư tim nguyên phát là một bệnh lý rất rất hiếm gặp. Tỷ lệ phát triển khối u ở tim chỉ vào khoảng 0.25% trong đó đến hơn 90% khối u là lành tính. Điều này có thể giải thích do tế bào cơ tim đã được biệt hóa hoàn toàn nên hầu như không phân chia trong suốt quá trình tồn tại và phát triển. Khi tế bào cơ tim hầu như không phân chia để phát triển thì tỷ lệ hình thành khối u rất thấp.
Ung thư tim tuy hiếm gặp nhưng tiên lượng của ung thư tim rất xấu. Bệnh nhân mặc ung thư tim nguyên phát thường phát hiện ung thư vào giai đoạn muộn. Điều này được lý giải là ung thư tim thường không có nhiều triệu chứng hoăc dễ nhầm lẫn với các bệnh tim mạch thường gặp khác. Đồng thời ung thư tim quá hiếm gặp nên bệnh nhân không nhận thức được nguy cơ ung thư của mình.
Một lý do khác khiến ung thư tim có tiên lượng xấu cũng là nguyên nhân ung thư tim hiếm gặp: tế bào cơ tim đã biệt hóa gần như hoàn toàn. Chính vì lý do này, tế bào cơ tim hầu như không thể được thay thế và rất khó phục hồi khi bị thương tổn. Hậu quả của các tổn thương trên tim thường nặng và có khả năng để lại di chứng vĩnh viễn.
Đối với ung thư thứ phát, tế bào ung thư từ nơi khác di căn đến tim tức là bệnh nhân đang mắc phải một ung thư khác ở giai đoạn muộn. Do đó, tiên lượng của bệnh nhân thực sự không mấy khả quan.
Nguyên nhân gây nên ung thư tim
Ung thư tim nguyên phát
Do ung thư tim quá hiếm gặp nên nguyên nhân lẫn yếu tố nguy cơ của nó khó có thể nghiên cứu rõ ràng. Nhiều bác sĩ cho rằng, các yếu tố nguy cơ của ung thư tim cũng có thể tương tự như với một số loại ung thư khác như lối sống (chế độ ăn, sinh hoạt và luyện tập), rượu, bia, thuốc lá, các yếu tố di truyền,… Tuy nhiên vẫn chưa có yếu tố nào được coi là thực sự có ý nghĩa.
Ung thư tim thứ phát
Ung thư tim thứ phát thường do các ung thư di căn sau:
Triệu chứng ung thư tim
Ở giai đoạn sớm, ung thư tim hầu như không có triệu chứng nào đáng kể. Khi bệnh tiến triển, triệu chứng ung thư tim thường bị nhầm lẫn với các bệnh lý tim mạch.
Các triệu chứng thường gặp có thể kể đến như:
Đau tức ngực.
Ho, nhiều trường hợp kèm đờm màu hồng hoặc có bọt.
Mệt mỏi, sốt không rõ nguyên nhân.
Khó thở, trong nhiều trường hợp khó thở tăng lên khi nằm.
Loạn nhịp tim.
Tăng cân hoặc sút cân không rõ nguyên nhân.
Sưng bàn chân và mắt cá.
Đầu ngón tay sưng và dày lên như dùi trống.
Ung thư tim có thể đe dọa đến tính mạng khi kèm theo một số triệu chứng nặng nề. Bệnh nhân nên đến ngay các cơ sở y tế để được chăm sóc kịp thời nếu có các triệu chứng sau:
Đầu ngón tay hoặc móng tay chuyển màu xanh tím.
Thay đổi về ý thức và phản xạ (ngất, không điều khiển được bản thân).
Đau đầu, chóng mặt, mê sảng, ảo giác,…
Hồi hộp, đánh trống ngực, đau thắt ngực, tim đập nhanh,…
Vô niệu.
Khó thở, thở nhanh, nặng nhọc.
Ho ra máu
Liệt toàn thân hoặc liệt một bộ phận của cơ thể.
Chẩn đoán ung thư tim
Siêu âm chẩn đoán ung thư tim
Xét nghiệm máu
Chụp MRI và CT để xác định tiến triển bệnh
Đặt ống thông tim hoặc đặt ống thông mạch vành để xác định các mạch máu nuôi khối u, cung cấp thông tin cho điều trị phẫu thuật.
Sinh thiết khi thực sự cần xác định chính xác tế bào trong khối u vì sinh thiết có khả năng làm tắc mạch máu tim gây nên hậu quả nghiêm trọng.
Giai đoạn 1: Ở giai đoạn này, khối u có kích thước rất nhỏ, chưa xâm lấn sang các cơ quan khác. Các mạch máu của tim có thể đã bị ảnh hưởng dẫn đến các triệu chứng như ho, thở khò khè, nhức đầu, sốt, viêm nhẹ trong tim. Đây cũng là giai đoạn rất khó để có thể chẩn đoán chính xác tình trạng ung thư.
Giai đoạn 2: Ở giai đoạn này, khối u bắt đầu phát triển và lan sang các khu vực xung quanh tim, bao gồm các hạch bạch huyết quanh tim, phế quản chính, lớp bên trong mạch máu, tim. Kích thước của khối u trong giai đoạn này là khoảng 2 cm
Giai đoạn 3: Ở giai đoạn này, khối u đã ảnh hưởng đến hoạt động của tim, các hạch bạch huyết xung quanh và có xu hướng lan sang cơ quan khác của cơ thể.
Giai đoạn 4: Ở giai đoạn này, ung thư tim đã ảnh hưởng đến tất cả các bộ phận của cơ thể. Chức năng của tim bị hủy hoại nghiêm trọng đến mức máu ở các buồng tim bị trộn lẫn. Thiếu máu nuôi cũng khiến hệ thần kinh bị tổn thương nghiêm trọng. Ở giai đoạn này, bệnh nhân hầu như không có cơ hội sống sót.
Ngoài thăm khám lâm sàng dựa trên các triệu chứng, bác sĩ có thể sử dụng một số phương pháp sau để chẩn đoán thư tim:
Phẫu thuật thay thế tim hoặc ghép tim.
Điều trị hỗ trợ giảm nhẹ triệu chứng của bệnh và tác dụng không mong muốn của quá trình điều trị.
Nâng cao thể trạng bằng chế độ dinh dưỡng, chế độ luyện tập và sinh hoạt
Sử dụng phương pháp điều trị thay thế: kết hợp với đông y, sử dụng các bài thuốc dân gian bồi bổ sức khỏe, châm cứu, yoga,…
Điều trị thay thế cho bệnh nhân ung thư tim bằng rèn luyện thân thể
Dược sĩ Hồng Thái
Giai đoạn ung thư tim
Dựa trên sự phát triển của khối u trong tim, cũng như mức độ di căn của các tế bào ung thư, ung thư tim nguyên phát được chia làm 4 giai đoạn chính:
Điều trị ung thư tim