Cá nục có lẽ đã rất phổ biến với đại đa số người Việt Nam. Bởi nước ta có ngư trường khai thác dòng cá này rất lớn và dồi dào. Ngoài ra đây cũng là một trong ít loài cá biển có giá hợp lý, kèm thêm lượng dinh dưỡng và sự thơm ngon trong từng thớ thịt nên rất được người dân ưa chuộng. Tìm hiểu chi tiết hơn tại bài viết này.
Cá nục là giống cá nước biển có thể tìm thấy ở rất nhiều vùng biển trên toàn Trái Đất. Cá có kích thước nhỏ, chiều dài không quá 40cm. Thân mình hơi tròn với 4 vây phân bố đều ở cả trên lưng và dưới bụng (2 trên, 2 dưới)
Mùa sinh sản của giống cá này thường vào tháng 2 và tháng 5, riêng tại Việt Nam thì thường rơi vào tháng 7 khi mà có gió nóng thổi qua.
Sau những tháng sinh sản hoặc khi biển động thì chúng sẽ lặn xuống các tầng nước sâu hơn để tránh nguy hiểm và kiếm ăn. Thức ăn của chúng chủ yếu là tôm hoặc động vật phù du, không xương
Có một số bạn hay nhầm lẫn giữa việc gọi cá nục hay cá lục. Tên gọi thuần Việt chính xác nhất của loài này là cá nục và hiện tại chưa có loài nào có tên là cá lục.
Tới thời điểm hiện tại, người ta đã tìm ra 12 loại cá nục khác nhau trên toàn thế giới. Tại Việt Nam hiện tại có khoảng 3 loại được tìm thấy và phổ biến gồm: cá nục bông, nục sò và nục chuối.
Cá nục bông (tên khác là nục tròn) là phân nhánh đang được ưa chuộng sử dụng nhất tại Việt Nam. Cá nục tròn được phân biệt và mô tả bởi ông Georges Cuvier vào năm 1829.
Sở dĩ gọi là cá nục tròn là bởi thân mình của cá có phần phình hơn, to hơn so với những loài nục còn lại ở Việt Nam. Kích thước chiều dài của cá trung bình khoảng 30 cm.
Phần lưng cá nục tròn sẽ có các đường vân xanh và phần bụng màu trắng. Và chính bởi những đặc điểm này nên nục bông rất hay bị nhầm lẫn với cá saba.
Để phân biệt cá saba với cá nục bông bạn chỉ cần để ý tới đường vân trên lưng chúng. Họa tiết xanh của nục bông thường là có hình tròn, còn cá saba sẽ là những đường thẳng. Ngoài ra màu sắc xanh của chấm tròn nên nục bông sẽ nhạt hơn đường vân thẳng của cá saba
Nục bông thích hợp và ngon nhất khi chế biến các món kho, rán, nướng hoặc hấp. Đặc biệt nhất là món kho khế tạo vị hơi chua chua, hơi cay cay ăn rất vừa miệng và vào cơm.
Cá nục sò (nục sồ) hay còn gọi là nục gai. Nguồn gốc cái tên nục gai là bởi loài cá này sở hữu rất nhiều vây. Trên lưng sẽ có 2 dải vây, dải thứ nhất khá cứng còn dải thứ hai sẽ mềm hơn và trải dài hơn.
Đặc điểm tiếp theo để nhận biết giống cá nục sò là dải vảy màu ánh vàng chạy dọc cơ thể. Ngoài ra khi sờ vào đuôi sẽ thấy khá cứng và cũng màu hơi ánh vàng.
Về độ thơm ngon của thịt thì nục sồ không bì được với nục chuối hay nục bông. Thịt của nục sò sẽ hơi cứng và không béo, bùi như các dòng nục khác.
Tuy nhiên kích thước của chúng cũng không nhỏ như nục chuối nên vẫn thích hợp để kho, chiên hoặc hấp. Ngoài ra nục gai cũng thường là nguyên liệu chế biến thành cá nục đóng hộp, chả cá,…
lại là phân nhánh thường được dùng trong ngành công nghiệp chế biến đồ hộp. Do vậy nục sồ là phân nhánh luôn đạt sản lượng đánh bắt cao nhất tại Việt Nam.
Thịt loại cá này tương đối thơm ngon và chắc. Xương có thể lọc bỏ nhanh và dễ dàng nên sau khi thu hoạch thường dùng làm cá nục đóng hộp, nục đông lạnh, chả cá,…
Cá nục chuối còn có tên khác là nục suôn, nục thuôn hoặc nục hoa. Loài cá này phân bố ở khá nhiều vùng biển trên thế giới bao gồm: Thái Bình Dương, Ấn Độ Dương, các vùng biển giáp ranh Việt Nam, Indo, Trung Quốc, Nhật, Philipine.
Tại Việt Nam cá nục suôn thường được khai thác chính ở huyện đảo Lý Sơn, Bình Sơn (Quảng Ngãi) và nhiều vùng biển Trung, Đông và Tây Nam Bộ
Gọi là cá nục chuối hay suôn là bởi cá có ngoại hình tương đối thon, dài ( 18 – 35 cm). Khoảng gần 30 đốt sống và khá ít xương. Phần da vảy gần vây có màu xanh xám, da vảy phần bụng là màu trắng.
Cá nục hoa thường được ngư dân khai thác đơn giản bằng cách kéo vó, kéo mành. Sau khi thu hoạch cá thường mang đi chế biến thành cá nục đóng hộp hoặc làm mắm.
Cá nục đuôi đỏ (tên khác là nục giời, nục dời) được mô tả lần đầu vào năm 1855 bởi nhà ngư học Pieter Bleeker với thuật ngữ khoa học là Decapterus kurroides. Tên gọi cá dời đuôi đỏ là do phần đuôi của loài cá này có màu đỏ.
Kích thước của cá dời đỏ đuôi đạt từ 30 – 45 cm. Thân mình tạo thành hình thoi tương đối giống với nục bông. Trên lưng và xung quanh thân mình khá nhiều vây. Toàn bộ vây có màu da cam và phần đuôi màu đỏ.
Thịt của cá dời khá ngon, thơm và bùi nên cũng rất được ưa chuộng trong mâm cơm của các gia đình Việt Nam.
Cá nục thu có tên khoa học là Decapterus macarellus hoặc Mackerel scad. Thực tế đây không phải là nhánh cá nục phổ biến tại Việt Nam do chúng thường sinh sống ở Tây Đại Tây Dương, cách khá xa Việt Nam nên không thuận tiện để đánh bắt.
Ngoài ra trên thế giới thì nục thu cũng thường sử dụng cho mục đích làm mồi (nghĩa là làm mồi để câu loài cá khác). Chỉ tại vài nơi như Nhật Bản thì làm món ăn nhẹ (Kusaya), Hawaii làm món ăn hàng ngày.
Ngoài ra màu sắc của vây thường là màu kim loại hoặc màu xanh lá cây. Đặc biệt dải vảy màu xanh trên lưng sẽ không có chấm hoặc đường thẳng. Ngoài ra đuôi nục thu màu đỏ hoặc vàng xanh.
Cá nục heo cũng không phải phân nhánh nục phổ biến ở Việt Nam. Lý do cũng đơn giản là bởi môi trường sống của chúng không thuận tiện cho việc đánh bắt, vận chuyển tới Việt Nam.
3/ Cá nục bao nhiêu Calo? Ăn cá nục có tốt không?
Với mỗi 100 gram cá nục sẽ cung cấp khoảng 110 kcal. Đây là mức calo tương đối thấp nên khá phù hợp với những người đang muốn ăn kiêng giảm cân.
Theo các chuyên gia, trong thành phần dinh dưỡng của cá nục chứa rất nhiều Omega 3, protein, Vitamin B1, B2, A, Kali, Sắt,…
Do vậy ăn cá nục hàng tuần với lượng vừa phải sẽ gia tăng thể chất, bồi bổ sức khỏe và rất nhiều tác dụng có lợi khác.
Hợp chất Omega 3 có trong cá nục đã được chứng minh có khả năng hạn chế, ngăn ngừa chứng đau tim, đột quỵ, nhồi máu cơ tim, huyết áp cao, cải thiện trí não và ngăn ngừa ung thư.
Ngoài ra ăn cá nục còn giúp bạn ngủ ngon hơn, hỗ trợ ngăn da tiết quá nhiều dầu, giữ cân bằng độ ẩm cho da và ngăn ngừa lão hóa.
Tuy cá nục biển không chứa nhiều protein như các loại thịt bò, heo,.. nhưng protein từ cá được chứng minh là dễ hấp thụ, dễ chuyển hóa hơn.
Trong dinh dưỡng của cá nục chứa rất ít chất béo, ngoài ra đây còn là chất béo bão hòa. Do vậy dù bạn có nạp rất nhiều cá nục vào cơ thể cũng vẫn không sợ bị béo, thừa cân hay máu nhiễm mỡ.
Trái lại hàm lượng Omega 3 sẽ giúp em bé trong bụng phát triển tốt hơn, cơ cấu não bộ sẽ được thúc đẩy phát triển nhanh hơn, chặt chẽ hơn. Từ đó em bé khi chào đời sẽ có tỷ lệ phát triển tốt cao hơn những đứa trẻ khác.
4/ Cá nục làm món gì ngon, bổ và nhiều dinh dưỡng?
Nguyên liệu cần chuẩn bị món cá nục kho cà chua gồm:
Bước 1: Sơ chế nguyên vật liệu Bước 2: Tiến hành chế biến món cá nục kho cà chua
Một số nguyên vật liệu cần chuẩn bị khi nấu món cá nục kho tiêu gồm có:
- Cho cá nục lên chảo dầu nóng và chiên vàng sơ hai mặt cá
- Phi thơm hành và tỏi trên nồi dầu nóng kho cá
- Khi dậy mùi thơm, cho phần miếng thơm đã cắt vào nồi và đảo nhẹ đều tay
- Cho cá nục đã chiên vào nồi
- Cho một bát nước sôi vào nồi và nêm nếm gia vị. Lưu ý, nước nên ngập bề mặt cá
- Cho một chút nước màu để cá nhìn thêm hấp dẫn
- Kho cá với lửa nhỏ liu riu từ 20-30 phút
- Cho hành lá vào trên mặt cá trước 5-10 phút khi chuẩn bị tắt bếp
Một ngày mát trời cùng ngồi bên bữa cơm gia đình với món cá nục kho riềng ngon tuyệt vời là gợi ý hay. Các nguyên vật liệu cần có gồm:
- Cá nục rửa sạch bụng bằng nước muối và để ráo. Ướp gia vị nước mắm, 1 ít muối, 1 ít đường, 1 ít bột ngọt, 1 ít tiêu
- Hành lá rửa sạch, hành tím và tỏi lột vỏ sau đó băm nhuyễn hoặc đập dập
Bước 2: Tạo nước màu kho keo
- Cho 2 -3 muỗng cơm dầu ăn lên nồi kho cá. Cho tiếp 3-4 muỗng cơm đường vào
- Chờ dầu nóng và đường sôi
- Đường bắt đầu chuyển màu vàng đậm là đã có thể dùng làm nước màu kho cá
- Cho hành tím và tỏi đã chuẩn bị vào nước màu tạo vị thơm cho cá. Đảo đều tay
- Khi đã dậy mùi thơm, thực hiện nhanh tiếp bước sau
- Cá nục được rửa sạch bụng và phơi ráo nước
- Bóc vỏ hành tím, tỏi và đập dập
- Dùng chảo dầu nóng chiên sơ hai mặt cá nục. Khi hai mặt vàng nhạt là đạt
- Cho dầu ăn vào nồi kho cá. Chờ dầu nóng cho tiếp hành tím, tỏi đã đập dập vào và phi thơm
- (Cho cà chua vào và đảo đều. Thực hiện bước này nếu có sử dụng cà chua)
- Cho cá nục vào nồi khi đã dậy mùi thơm
- Cho nước dừa và các loại gia vị vào nồi. Nêm nếm khẩu vị phù hợp
- Vặn lửa nhỏ và kho cá liu riu trong 35 phút
- Khi kho được 15-20 phút mở nắp nồi và cho tiêu, hành lá lên bề mặt. Nêm lại gia vị lần cuối
- Cá nục rửa sạch và để ráo nước hoàn toàn. Nên phơi cá nục 10-15 phút ngoài nắng
- Chiên sơ cá nục đến khi vàng nhạt cả hai bề mặt cá
- Cho dầu ăn lên nồi kho cá. Phi thơm hành tím
- Cho cá nục chiên rồi vào nồi và lật đều hai mặt để thấm mùi thơm
- Cho xì dầu, đường, hạt nêm, tiêu và một ít nước sôi
- Kho từ từ cá với lửa nhỏ. Trong quá trình kho nên lật đều hai mặt cá để cá thấm hết
- Cho hành lá cắt sẵn vào bề mặt trên cá trước 5-10 phút tắt bếp
- Kho cá khoảng 20-30 phút. Nên nêm lại gia vị trong khi kho. Không nên cho quá nhiều xì dầu dễ tạo cảm giác mặn.
Một trong những lựa chọn cách chế biến với cá nục được ưa chuộng là hấp. Có khá nhiều cách hấp cá nục ngon. Bạn có thể tham khảo một trong số các món cá nục hấp sau đây.
Nguyên liệu:
- Cá nục tươi nguyên con
- Hành lá, gừng tươi, tỏi, ớt
- Rau ăn kèm: Xà lách, rau thơm, diếp cá, tía tô, dưa leo
- Bánh tráng cuốn, chanh tươi
- Gia vị: Muối, đường, nước mắm
Làm sạch bụng cá, dùng nước muối rửa sạch. Vớt và phơi ráo nước trong ít phút
Bước 2: Chế biến nước mắm, tỏi
Cá nục chiên giòn ăn cùng cơm nóng rất ngon. Để thực hiện món này, bạn cần chuẩn bị:
- Sau khi mua cá về, làm sạch bụng cá và rửa với nước muối. Sau đó để ráo nước
- Ướp cá nục với một ít nước mắm, muối, tiêu, bột ngọt
Bước 2: Sơ chế các nguyên liệu nấu kèm Bước 3: Thực hành nấu cá nục nấu canh chua
Cá nục sốt cà hay sốt me đều mang lại hương vị ngon, dễ ăn. Hãy tham khảo các bước làm món cá nục sốt cà, cá nục sốt me bên dưới.
- Cá nục sau khi được làm sạch, rửa sạch thì đem chiên sơ hai mặt cá. Sau đó xếp gọn vào nồi. Nên cắt đôi cá cho dễ chế biến
- Cà chua rửa sạch và cắt nhỏ vuông. Hành tây bóc vỏ và chia làm hai. Một nữa cắt mỏng theo vòng. Nửa còn lại cắt nhỏ hình vuông
- Hành tím, tỏi lột vỏ và băm nhỏ. Ớt rửa sạch và cắt nhỏ
- Cho dầu ăn lên chảo và phi thơm hành tím, tỏi. Sau đó cho tiếp hành tây cắt nhỏ vuông vào. Đảo đều 1-2 lần thì cho cà chua cắt nhỏ vào và đảo.
- Đảo hỗn hợp trên chảo đều tay. Sau khi đã thấy cà chua nhừ, nhuyễn thì nêm nếm thêm đường, nước mắm, hạt nêm, muối, bột ngọt theo khẩu vị. Tắt bếp
- Cho sốt cà chua vào nồi cá nục xếp sẵn. Cho thêm một chén nước sôi. Bật bếp lửa nhỏ và rim
- Xác định cá đã chín hoàn toàn và mềm. Cho tiếp nữa hành tây cắt vòng còn lại vào
- Đợi 1-2 phút hành tây chín thì tắt bếp và hoàn thành
- Cá nục mua về cần làm thật sạch bụng. Rửa với nước muối khử mùi tanh. Rửa sạch với nước và phơi ráo
- Dùng dao cắt 2 đường nhỏ trên thân cá. Hai mặt đều cắt. Như vậy khi ướp sẽ thấm gia vị vào cá nhanh hơn, ngon hơn
Dùng một cái tô cho lần lượt sả băm, ớt băm nhuyễn, 01 muỗng nhỏ ngũ vị hương, 01 muỗng nhỏ đường, 01 muỗng canh dầu hào. Sau đó trộn đều các thứ lại với nhau
5/ Cá nục giá bao nhiêu tiền 1 kg? Mua ở đâu?
Tuy là một loại cá biển nhưng cá nục có giá thành tương đối rẻ. Có được điều này là do ngư trường cá nục của Việt Nam tương đối dồi dào, ngoài ra cũng do đây là loài cá có tốc độ và số lượng sinh sản lớn. Hiện nay giá cho 1 kg cá nục trên thị trường như sau:
Cá nục tươi thường được bán nguyên con gồm cả đầu, mình và ruột. Để bảo quản cá được lâu hơn thì thông thường sau khi thu hoạch, cá nục sẽ được đông lạnh để vận chuyển ra các chợ đầu mối, chợ dân sinh hoặc siêu thị.
Vì vậy để tạo ra 1 kg nục 1 nắng sẽ cần nhiều hơn 1 kg cá nục tươi. Ngoài ra cũng do tính tiện lợi, để được lâu và thịt vẫn giữ nguyên độ thơm ngon nên có phần ảnh hưởng tới giá.
Các loại cá nục hiện đang được bán rất phổ biến ở chợ cóc, chợ đầu mối hoặc các hệ thống siêu thị. Do Việt Nam có sẵn nguồn cung cấp nên bạn không cần lo lắng vấn đề về chất lượng.
Tuy nhiên để đảm bảo an toàn, bạn nên chọn mua ở các hàng cá cảm thấy tin tưởng hoặc vào siêu thị để mua.